Dziecko z wadą słuchu w szkole

          Dzieci z wadą słuchu dzielą się na dwie grupy w zależności od stopnia ubytku słuchu. Pierwsza grupa to dzieci słabo słyszące ze zdiagnozowanym lekkim i umiarkowanym ubytkiem słuchu. Druga grupa to dzieci niesłyszące ze znacznym i głębokim ubytkiem słuchu. Różne stopnie ubytku słuchu powodują charakterystyczne zaburzenia w rozwoju mowy i w odbiorze dźwięków, co w konsekwencji może powodować określone trudności szkolne.

STOPIEŃ UBYTKU SŁUCHU A ODBIÓR I ROZWÓJ MOWY

Do najbardziej charakterystycznych symptomów trudności wynikających z uszkodzeń słuchu, odnoszących się bezpośrednio do procesu dydaktycznego, należą:

- słaba technika czytania,

- mylenie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, trudność z różnicowaniem głosek z trzech szeregów s-z-c-dz, sz-ż-cz-dż, ś-ź-ć-dź (np. zamiast „z” uczeń może napisać każdą inną literę – s, ż, sz),

- zamiana i gubienie liter, pomijanie cząstek wyrazów, mylenie końcówek – co powoduje zmianę znaczenia wyrazów,

- zapisywanie bezsensownych zlepków liter – w przypadku niezrozumienia ich znaczenia,

- duże trudności z poprawną pisownią, opanowaniem gramatyki, składni oraz podczas ćwiczeń stylistycznych,

- brak samodzielności w czytaniu i zrozumieniu treści obszernych lektur szkolnych.

Uczeń z uszkodzonym słuchem:

- sprawia wrażenie nieuważającego, może nie słyszeć instrukcji nauczyciela,

- może być niechętny do angażowania się w działania klasowe, obawiając się porażki,

- może reagować niewłaściwie w sytuacjach zabawowych (nie rozumiejąc zasad gry lub intencji innych osób).

Ważne jest, aby w przypadku uczniów z uszkodzeniem słuchu nauczyciele dążyli do realizacji możliwie pełnego zakresu treści podstawy. Modyfikacja powinna dotyczyć przede wszystkim formy językowej, co spowoduje, że treści programowe staną się bardziej przystępne do opanowania przez ucznia niedoskonale władającego systemem językowym.

Punktem wyjścia w pracy z uczniem z wadą słuchu powinna być szczegółowa analiza zapisów zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Niezbędnym źródłem informacji są także rodzice ucznia, którzy mogą udostępnić dokumentację medyczną określającą poziom słyszenia dźwięków otoczenia oraz dźwięków mowy. Nauczyciel ponadto – jeżeli uczeń korzysta z aparatów i urządzeń wspomagających słyszenie – powinien zapoznać się z obsługą aparatów słuchowych, implantu ślimakowego. Kolejnym krokiem jest przygotowanie pozostałych uczniów w klasie do obecności kolegi z uszkodzonym słuchem – warto zwrócić uwagę na specjalne potrzeby wynikające z tego rodzaju niepełnosprawności. Uczniowie powinni wiedzieć, jak należy zwracać się do kolegi, w jaki sposób do niego mówić. Jeżeli uczeń z niedosłuchem nosi aparat, warto pokazać im aparat słuchowy, opowiedzieć o nim, zaspokajając naturalną ciekawość dzieci.

W czasie lekcji wskazane jest używanie pomocy wizualnych i tablicy (m.in. do zapisania nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp.). Nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać mu pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, lecz by zmobilizować je do większej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu. Powinien także upewnić się, czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące, a w przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa.                                                                                             

Wiedząc, że uczeń z dysfunkcją słuchu wymaga właściwego i zindywidualizowanego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym pożądany jest dobry kontakt nauczyciela ze specjalistami, którzy prowadzą z dzieckiem rehabilitację słuchu i mowy oraz kontakt z rodzicami. Tylko dzięki wcześnie i prawidłowo zastosowanym ćwiczeniom i metodom oraz normom pracy na lekcjach możemy uchronić dziecko przed niepowodzeniami edukacyjnymi i zapewnić mu sukcesy w nauce.

I.Ł.

Materiały źródłowe:
Buryn U. Mój uczeń nie słyszy. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych.
Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (1997). Klasyfikacje zaburzeń słuchu. Audiofonologia tom X