Co to jest mutyzm wybiórczy?

Mutyzm wybiórczy  to zaburzenie lękowe polegające na wybiórczości mówienia, przez co rozumie się, że dziecko mówi w pewnych sytuacjach, a milczy w innych. Najczęściej zaburzenie rozwija się we wczesnym dzieciństwie między 3. a 5. rokiem życia.

 

CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY MUTYZMU WYBIÓRCZEGO

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10, DSM-IV:

  1. Dziecko umie mówić, chce mówić, ale w pewnych sytuacjach po prostu nie może mówić.
  2. W specyficznych sytuacjach, czyli w strefie dyskomfortu psychicznego dziecko odczuwa lęk przed mówieniem, byciem słyszanym i czasem byciem widzianym podczas mówienia, nie inicjuje rozmowy, nie odpowiada na pytania. W bezpiecznym otoczeniu, najczęściej w domu, dziecko mówi bez problemu.
  3. Czas trwania przekracza jeden miesiąc w przedszkolu/szkole, nie należy brać pod uwagę pierwszego miesiąca przeznaczonego na adaptację.
  4. Brak mowy nie wynika z braku wiedzy lub nieznajomości języka.
  5. Nie występują inne zaburzenia komunikacji (np.jąkanie), całościowe zaburzenia rozwoju (autyzm), zaburzenia psychotyczne (schizofrenia).

Inne objawy, które mogą współtowarzyszyć:

♦ ogólna lękliwość;

♦ wzmożone napięcie mięśniowe, nieporadność, sztywność ruchów; bierność, brak swobody w zachowaniu;

♦ trudność w wyrażaniu swoich emocji, wzmożone napięcie emocjonalne;

♦ brak mimiki twarzy, czasem tiki, przygryzanie wargi, wkładanie palców do buzi, przygryzanie rękawów lub kołnierzyków;

♦ unikanie kontaktu wzrokowego;

♦ brak reakcji na polecenie wypowiedziane przez osobę dorosłą;

♦ nadwrażliwość słuchowa – na hałas, na dotyk, na tłum, czasem smak;

♦ wady wymowy i trudności językowe;

♦ trudności z jedzeniem – mogą dotyczyć miejsca spożywanych posiłków lub konsystencji pokarmów i smaków;

♦ trudności związane z korzystaniem z toalety publicznej, przedszkolnej, szkolnej.

 

Objawy mutyzmu wybiórczego występują w pewnych miejscach, sytuacjach, w obecności pewnych osób, w stosunku do których dziecko bądź osoba dorosła czuje się niekomfortowo. Ponadto, trudności z komunikowaniem pojawiają się również w sytuacji, kiedy osoba ma świadomość, że inni mogą ją słyszeć bądź widzieć podczas mówienia. W typowych przypadkach dziecko rozmawia w domu lub z bliskimi przyjaciółmi, natomiast milczy w szkole lub nie odzywa się do obcych, jednak mogą występować  inne wzorce zachowania.

 

Jak zachować się w obecności dziecka, które mówi mało lub milczy?

♦ Nie zmuszaj dziecka do mówienia i nie zawstydzaj, jeśli nie jest w stanie rozmawiać w danej chwili

♦ Traktuj dziecko tak samo jak inne dzieci – nie skupiaj na nim swojej uwagi

♦ Nie karz dziecka za brak mowy, nie bądź sfrustrowany, jeśli dziecko nie mówi

♦ Nie zadawaj otwartych pytań, zmień je na pytania zamknięte tak aby dziecko mogło kiwnąć głową tak lub nie

♦ Postaraj się unikać kontaktu wzrokowego

♦ Jeśli dziecko się odezwie – ukryj swoje zdziwienie. Zachowuj się normalnie

 

Wczesna diagnoza i odpowiednio podjęta terapia mogą przyczynić się do szybszej poprawy funkcjonowania dziecka.