PRZYKŁADY GIER, ĆWICZEŃ ORAZ ZABAW Z MAŁYM DZIECKIEM W DOMU USPRAWNIAJĄCYCH NARZĄDY  ARTYKULACYJNE, SŁUCH, ODDECH ORAZ FONACJĘ

Ćwiczenia usprawniające aparat mowy należy rozpoczynać już od najmłodszych dziecięcych lat, ponieważ jest to intensywny okres pojawiania się głosek, a narządy artykulacyjne w wieku 5-6 lat osiągają już pełną gotowość. Sprawne ich działanie  umożliwia prawidłowe wymawianie wszystkich głosek, budowanie wyraźnych wypowiedzi.

Ćwiczenia artykulacyjne powinny być wykonywane dokładnie i bez pośpiechu.

Ćwiczenia z małym dzieckiem powinny mieć charakter zabawowy.

Doskonałą pomocą mogą być małe lusterka, dzięki którym dziecko ma możliwość poznania swojego aparatu mowy (mięśni mimicznych, warg, języka, podniebienia miękkiego).

Ćwiczenia języka, warg i podniebienia przygotowują dziecko do prawidłowego mówienia.

Rola dorosłego polega na pokazaniu poprawnie wykonanego ćwiczenia i zachęcaniu dziecka do pracy przez chwalenie za podejmowany wysiłek, choćby efekty nie były od razu widoczne. Niech będzie to czas dobrej zabawy. Nie krytykujmy, ani nie zmuszajmy do ćwiczeń.

Zabawy i ćwiczenia warg i policzków

Minki - naśladowanie m.in:

* wesołej 

– płaskie wargi, rozciągnięte od ucha do ucha,

* smutnej 

– podkówka z warg,

* obrażonej 

– wargi nadęte,

* zdenerwowanej 

– wargi wąskie.

Całuski - przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie.

Rybka - wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb.

Zły pies - naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa.

Gorąca zupa - dmuchanie na złożone w kształcie talerza ręce.

Kotki - dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa nim w prawą i w lewą stronę. Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Kot ziewa, oblizuje się itp.

Masaż warg - nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej.

Baloniki - nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego, balon pękł - dziecko palcami uderza w policzki.

Zajęczy pyszczek - wciąganie policzków do jamy ustnej.

Motorek - parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora.

Wzywanie pomocy - wyraźne wymawianie samogłosek w parach:

* e-o-naśladowanie karetki pogotowia,

* i-u-naśladowanie policji,

* e-u-naśladowanie straży pożarnej,                                                                                 

* Gwizdanie,

* Wargi układamy jako do samogłoski „u" i poruszamy dzióbkiem w prawo i lewo,

* Nakładanie/ przegryzanie dolnej wargi na górna i odwrotnie,

* Przetrzymywanie ołówka nad górną wargą,

* Dmuchanie przez złączone wargi,

* Półuśmiech. Odciągamy na przemian kąciki warg.

Zabawy i ćwiczenia języka

Kotki – kotek pije mleko (szybkie ruchy języka w przód i w tył, kotek oblizuje się (czubek języka okrąża szeroko otwarte wargi).

Zmęczony piesek – dzieci naśladują pieska, który głośno oddycha i język ma mocno wysunięty na brodę.

Sięgnij jak najdalej – kierowanie języka do nosa, do brody, w prawą i w lewą stronę.

Szczoteczka – język to szczoteczka do zębów, która po kolei czyści zęby górne od strony zewnętrznej i wewnętrznej a następnie zęby dolne z obu stron. W trakcie zabawy naśladujemy płukanie buzi wodą - powietrze z jednego policzka przechodzi do drugiego itp.

Język na defiladzie – język maszeruje jak żołnierz: na raz -czubek języka na dolną wargę, na dwa - czubek języka do prawego kącika ust, na trzy - czubek języka na górną wargę, na cztery - czubek języka do lewego kącika ust.

Cyrkowiec – język próbuje wykonać różne sztuczki np. górkę -czubek języka oparty o dolne zęby, środek się wybrzusza, rurkę -przez którą można wdychać lub wydychać powietrze, szpilkę -układanie wąskiego języka, wahadełko – przesuwanie językiem do kącików ust w stronę prawą i lewą, język nie dotyka warg.

Łyżeczka – unoszenie przodu i boków języka.

Łopatka – wysuwanie płaskiego i szerokiego języka, itp.

Koniki – czubek języka uderza o podniebienie i opada na dół. Raz konik idzie wolno, to biegnie, parska, śmieje się iha, iha.

Żabka – dziecko z talerzyka zbiera płatki kukurydziane za pomocą czubka języka, stara się wyciągnąć długi język, jaku żaby.

Język masażysta – czubek języka masuje delikatnie podniebienie, dziąsła na górze i dole, wargi, policzki od środka, próbuje rysować kreseczki, kółeczka.

Winda – otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą -raz do góry, raz do dołu.

Kuchenna logopedia

Propozycje zabaw dla najmłodszych:

* wylizywanie talerza po jedzeniu, rysowanie językiem "obrazków" na talerzu pokrytym rozpuszczonymi lodami, kefirem, kisielem (dobrze jak talerz jest ciemny - lepiej widać rysunek),

* jedzenie słonych paluszków bez przytrzymywania ich dłonią,

* trzymanie zębami warg a miękkich produktów na małej plastikowej łyżeczce,

* oblizywanie językiem warg posmarowanych czekoladą, miodem, dżemem,

* lizanie czubkiem języka lizaków i lodów z wysuniętym daleko językiem,

* zbieranie językiem z talerza pokruszonych chrupek kukurydzianych, ryżu preparowanego, płatków śniadaniowych,

* przy porannym myciu zębów język wita się z każdym ząbkiem, przy wieczornym każdemu mówi dobranoc,

* żucie skórek od chleba, suszonych śliwek, jabłek itp.

Ćwiczenia oddechowe

Ćwiczenia oddechowe poprawiają wydolność oddechową, pomagają  wydłużyć  fazę wydechową, a tym samym poprawiają jakość mowy. Do zabaw oddechowych można wykorzystać różne przedmioty, lekkie zabawki  a nawet produkty żywnościowe, np.

piórka, małe piłeczki, wodę mydlaną w czasie kąpieli, chrupki, wiatraczki itp.

Przy ćwiczeniach oddechowych pamiętamy o prostej zasadzie: nos wciąga powietrze, zatrzymuje je, następnie wypuszcza powietrze ustami.

Rodzaje ćwiczeń oddechowych:

* kształtujące oddychanie brzuszno-przeponowe,

* mobilizujące aparat oddechowy,

* łączące oddychanie z ruchem,

* oddechowo-fonacyjne.

Przykłady ćwiczeń oddechowych:

* „Spacer na łące”. Dziecko wyobraża sobie że jest na łące. Podchodzi do każdego kwiatka i wącha go.

* „Huśtanie misia na brzuchu”. Dziecko leży na plecach, na brzuchu umieszczamy pluszowego misia. Robimy wdech i brzuch uwypukla się; wydech i brzuch opada.

Inne ćwiczenia oddechowe:

* wykonanie wdechu i zdmuchiwanie świeczki (powoli szybko) na wydechu,

* zdmuchiwanie kartki papieru z gładkiej powierzchni,

* zabawa ze słomką, przenoszenie kawałków styropianu do kubeczka, dmuchanie na styropian słomką,

* wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę,

* dmuchanie na kłębuszki waty, papierowe kulki, piłeczki.

Ćwiczenia fonacyjne

Ich zadaniem jest nauczenie dzieci właściwego posługiwania się głosem. Dziecko nie powinno piszczeć, krzyczeć czy przekrzykiwać się. Głos powinien być przyjemny dla ucha.

Przykłady ćwiczeń fonacyjnych:

* wymawianie długo samogłosek: a, e, o, u, i, y (śpiewnie), każdej oddzielnie,

* kilkakrotne powtarzanie tej samej głoski, np. aaa (płynnie, rytmicznie), zabawa "śpij laleczko"- dziecko kołysze lalkę,  śpiewa: aaa...,

* zabawa "Echo"- wywoływanie poszczególnych samogłosek, powtarzanie ich głośno a następnie coraz ciszej,

* łączenie wymowy samogłosek ze spółgłoskami: m, n (ma, me, mo…) i w odwrotnym kierunku (am, em, om...).

Ćwiczenia słuchowe

Ćwiczenia kształtujące słuch fonematyczny - rozwijają zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy, uczą dzieci wyodrębniać z potoku mowy wyrazy, w wyrazach - sylaby, w sylabach - głoski, a także uchwycić kolejność głosek w wyrazie (wyróżniać głoski w nagłosie, śródgłosie i wygłosie), odróżniać poszczególne głoski, np. dźwięczne od bezdźwięcznych, itp., tego rodzaju ćwiczenia przeznaczone są dla dzieci starszych, młodsze natomiast rozpoznają, porównują i naśladują naturalne dźwięki z otoczenia(np. odgłosy zwierząt, pojazdów, itp.)

Przykładowe ćwiczenia słuchowe:

* rozróżnianie dźwięków mowy ludzkiej, świata przyrody, instrumentów muzycznych, itp,

* wsłuchiwanie się w ciszę - wyłapywanie i nazywanie dźwięków z otoczenia, np. tykanie zegara, szum wiatru, brzęczenie muchy, itp.,

* określanie źródła i kierunku dźwięku,

* łączenie w pary przedmiotów, wydających takie same dźwięki,

* liczenie dźwięków, rozpoznawanie melodii nuconej lub granej.

Inne zabawy słuchowe:

* syczenie - balonik, z którego uchodzi powietrze, żmija itd.,

* dzwonienie - telefon, dzwonek u drzwi, dzwon kościelny itd.,

* warczenie - odkurzacz, kosiarka itd.,

* tykanie, szumienie gwizdanie, skrzypienie, pukanie, szuranie. Dziecko próbuje naśladować odgłosy tych przedmiotów.

„Dźwiękowe memo” - pojemniki po jogurtach (z zamknięciami), oklejone do pary w takich samych barwach. W każdym znajduje się dokładnie taka sama ilość różnorodnych materiałów sypkich np. groch, piasek, łuskany groszek, koraliki itp. Zadaniem dzieci jest odszukanie tak samo brzmiących pojemników (ułatwieniem jest ten sam kolor).

Ćwiczenia dykcyjne

Ćwiczenia do powtarzania:

- Raz żabka z Rabki dostała sapki, Bo zamiast botków nosiła klapki.

- Kura biała piała, Kaczka czkawkę miała.

- Gdyby słota była złota, to by słotę kryła pozłota.

- Nie marszcz czoła!

- A po suszy szosa sucha.

- Szedł Sasza suchą szosą. Suchą szosą Sasza szedł.

- Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.

- Stół z powyłamywanymi nogami.

- Kruk przy kruku tkwi na bruku.

- No cóż, że ze Szwecji.

- Koszt poczt w Tczewie.

Łamańce samogłoskowe dla starszych dzieci:

Rodzic  wymawia wyrażenia, dzieci powtarzają.

- W domu Ani – ani ani.

- W domu Oli – ni fasoli.

- W domu Eli – nie wiedzieli.

- W domu Uli – nie wyczuli.

- W domu Izy – dwie walizy.

* Wierszyk na dykcję

BĄK

Spadł bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk, a bąk się zląkł.

- Tara - bara,

- Kasa, Kasia, kasza, kacza, kara,

- Tasa, tasia, tasza, tacza, tara,

- Basa, Basia, basza, bacza, bara,

- Dasa, dasia, dasza, dacza, dara,

- Rasa, rasia, rasza, racza, rara,

- Wasa, wasia, wasza, wacza, wara.

* Głośno i wyraźnie wypowiadaj połączenia: "abba, obbo, ubbu, ebbe, ibbi, ybby"; "assa, osso, ussu, esse, issi, yssy";

Wybierz sobie różne spółgłoski i łącz je z samogłoskami według powyższego wzoru. Każda głoska musi być słyszalna!

* W różnym tempie wypowiedz: "da-ta-za-sa-dza-ca-na-ła"; "di-ti-zi-sidzi"; "zia-sia-dzia-cia-nia"; "ga-ka-ha-cha"; "gia-kia-hia-chia".

Opracowała na podstawie literatury

logopeda   M. Jebram- Chełmińska

          Dzieci z wadą słuchu dzielą się na dwie grupy w zależności od stopnia ubytku słuchu. Pierwsza grupa to dzieci słabo słyszące ze zdiagnozowanym lekkim i umiarkowanym ubytkiem słuchu. Druga grupa to dzieci niesłyszące ze znacznym i głębokim ubytkiem słuchu. Różne stopnie ubytku słuchu powodują charakterystyczne zaburzenia w rozwoju mowy i w odbiorze dźwięków, co w konsekwencji może powodować określone trudności szkolne.

STOPIEŃ UBYTKU SŁUCHU A ODBIÓR I ROZWÓJ MOWY

Do najbardziej charakterystycznych symptomów trudności wynikających z uszkodzeń słuchu, odnoszących się bezpośrednio do procesu dydaktycznego, należą:

- słaba technika czytania,

- mylenie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, trudność z różnicowaniem głosek z trzech szeregów s-z-c-dz, sz-ż-cz-dż, ś-ź-ć-dź (np. zamiast „z” uczeń może napisać każdą inną literę – s, ż, sz),

- zamiana i gubienie liter, pomijanie cząstek wyrazów, mylenie końcówek – co powoduje zmianę znaczenia wyrazów,

- zapisywanie bezsensownych zlepków liter – w przypadku niezrozumienia ich znaczenia,

- duże trudności z poprawną pisownią, opanowaniem gramatyki, składni oraz podczas ćwiczeń stylistycznych,

- brak samodzielności w czytaniu i zrozumieniu treści obszernych lektur szkolnych.

Uczeń z uszkodzonym słuchem:

- sprawia wrażenie nieuważającego, może nie słyszeć instrukcji nauczyciela,

- może być niechętny do angażowania się w działania klasowe, obawiając się porażki,

- może reagować niewłaściwie w sytuacjach zabawowych (nie rozumiejąc zasad gry lub intencji innych osób).

Ważne jest, aby w przypadku uczniów z uszkodzeniem słuchu nauczyciele dążyli do realizacji możliwie pełnego zakresu treści podstawy. Modyfikacja powinna dotyczyć przede wszystkim formy językowej, co spowoduje, że treści programowe staną się bardziej przystępne do opanowania przez ucznia niedoskonale władającego systemem językowym.

Punktem wyjścia w pracy z uczniem z wadą słuchu powinna być szczegółowa analiza zapisów zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Niezbędnym źródłem informacji są także rodzice ucznia, którzy mogą udostępnić dokumentację medyczną określającą poziom słyszenia dźwięków otoczenia oraz dźwięków mowy. Nauczyciel ponadto – jeżeli uczeń korzysta z aparatów i urządzeń wspomagających słyszenie – powinien zapoznać się z obsługą aparatów słuchowych, implantu ślimakowego. Kolejnym krokiem jest przygotowanie pozostałych uczniów w klasie do obecności kolegi z uszkodzonym słuchem – warto zwrócić uwagę na specjalne potrzeby wynikające z tego rodzaju niepełnosprawności. Uczniowie powinni wiedzieć, jak należy zwracać się do kolegi, w jaki sposób do niego mówić. Jeżeli uczeń z niedosłuchem nosi aparat, warto pokazać im aparat słuchowy, opowiedzieć o nim, zaspokajając naturalną ciekawość dzieci.

W czasie lekcji wskazane jest używanie pomocy wizualnych i tablicy (m.in. do zapisania nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp.). Nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać mu pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, lecz by zmobilizować je do większej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu. Powinien także upewnić się, czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące, a w przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa.                                                                                             

Wiedząc, że uczeń z dysfunkcją słuchu wymaga właściwego i zindywidualizowanego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym pożądany jest dobry kontakt nauczyciela ze specjalistami, którzy prowadzą z dzieckiem rehabilitację słuchu i mowy oraz kontakt z rodzicami. Tylko dzięki wcześnie i prawidłowo zastosowanym ćwiczeniom i metodom oraz normom pracy na lekcjach możemy uchronić dziecko przed niepowodzeniami edukacyjnymi i zapewnić mu sukcesy w nauce.

I.Ł.

Materiały źródłowe:
Buryn U. Mój uczeń nie słyszy. Poradnik dla nauczycieli szkół ogólnodostępnych.
Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (1997). Klasyfikacje zaburzeń słuchu. Audiofonologia tom X

Grafomotoryka to dla nas złożone czynności psychoruchowe, których przebieg i efekt zależą od poziomu rozwoju funkcji w nie zaangażowanych oraz ich współdziałania. O sprawności grafomotorycznej stanowią, pierwszoplanowo, koordynacja wzrokowo-ruchowa, sprawność manualna i percepcja wzrokowa. Wymaga ona zdolności naśladowania ruchów, wykonywania ruchów sekwencyjnych i precyzyjnych (lewa półkula mózgu). Sprawność rączek dziecka ma olbrzymi wpływ na poziom graficzny jego prac. Wszelkie ćwiczenia graficzne poprawiają poziom pisma i rysunków.

Ćwiczenia grafomotoryczne, dla kogo?

- dla dzieci z trudnościami w nauce pisania

- dla dzieci z obniżonym poziomem graficznym pisma

- dla dzieci z powolnym tempem pisania

- dla dzieci ze zbyt mocnym napięciem mięśniowym ręki podczas pisania

- dla dzieci z niskimi umiejętnościami manualnymi

- dla dzieci z zaburzeniami percepcji słuchowej, wzrokowej, rozwoju ruchowego, lateralizacji oraz orientacji przestrzennej.

Jaki jest cel ćwiczeń grafomotorycznych?

Celem ćwiczeń grafomotorycznych jest zwalczenie trudności dziecka w nauce pisania oraz rysowania, wyćwiczenie mięśni odpowiedzialnych za ruchy przy zadaniach manualnych i doprowadzenie płynności, rytmu oraz dokładności pisania do zadowalających efektów.

Jak rozwija się grafomotoryka?

- dziecko w wieku 3 lat:

* Przytrzymuje papier

* Przypadkowość ruchów

* Spontaniczność bazgroty, nie wychodząca poza papier

* Rysuje kreski poziome oraz pionowe

* Próbuje narysować krzyżyk

* Tworzy pierwsze wzory np. dorysowując kreski do koła (słońce)

- dziecko w wieku 4 lat:

* Kopiuje proste wzory

* Potrafi narysować postać z przynajmniej trzema częściami ciała

* Rysuje krzyżyk naśladując czynność innej osoby

- dziecko w wieku 5 lat:

* Prawidłowo trzyma ołówek

* Rysuje trójkąt i kwadrat

* Odwzorowuje proste szlaczki

* Dodaje więcej części ciała w rysunku postaci

* Rysuje dom, drzewo, samochód bez wzoru

* Maluje pędzlem, wycina nożyczkami

- dziecko w wieku 6 lat:

* Lepiej maluje i wycina (skomplikowane kształty)

* Tnie inne materiały niż papier

* Brak płynności ruchów

- dziecko w wieku 7 lat i więcej:

* Ma prawidłowy chwyt narzędzia pisarskiego

* Uczy się pisania w liniaturze

* Pismo jest mało kształtne

* Kreślenie szlaczków jest łatwiejsze

Przygotowanie ręki do pisania, czyli ćwiczenia usprawniające pracę nadgarstka oraz palców:

Ćwiczenia wspomagające najlepiej przeprowadzać w formie wspólnej zabawy. Podzielone są na kolejne części zgodne z naturalnym rytmem rozwoju sprawności manualnej, przewiduje się także, że nie powinny trwać dłużej niż 15 – 30 minut. Efekt pracy uzależniony jest w dużej mierze od systematyczności ich wykonywania, a także od przekonania dziecka, że jest to łatwe, przyjemne i ciekawe doznanie.

Przykłady ćwiczeń-zabaw poprawiających grafomotorykę dziecka:

- lekkie moczenie końcówek palców w farbie i „deszczowe stemplowanie” kartek w rytm wspólnie śpiewanych piosenek, lub w rytm wymawianych odgłosów deszczu / kap, kap – plum- plum - pac, pac… itp.;

- Wydzieranie małych kawałków papieru- np. robienie konfetti;

- Wydzieranie małych kawałków papieru i formowanie kuleczek, wylepianie obrazka uformowanymi kuleczkami;

- Przygotowanie dla dziecka tacki z bułką tartą/ kaszą manną, rysowanie w niej kształtów palcami i odgadywanie ich;

- Przyczepiamy stare gazety na przykład na drzwiach – chodzi o malowanie w pozycji stojącej. Dziecko maluje na przyczepionych gazetach jednym palcem moczonym w farbie;

- Obrysowywanie konturów prostych domowych przedmiotów w pozycji stojącej nad stołem. Dziecko samo wybiera określona przez rodzica ilość przedmiotów do zabawy. Narzędziem wskazanym do tego ćwiczenia jest mazak;

- Kreślenie linii z zachowaniem kierunku pisania (poziomo, pionowo);

- Ćwiczenia ruchowe usprawniające ruchy ręki, dłoni, nadgarstka i palców obu rąk, np. ruchy kręcenia ciasta / można wspólnie przygotować ciasto na naleśniki;

- Rysowanie mazakiem lub malowanie farbami fal, spirali, ślimaczków, kół na starych gazetach;

- Kreślenie różnymi technikami linii pionowych, poziomych oraz figur geometrycznych;

- Ćwiczenie drobnych ruchów ręki – „solenie” kaszki mannej (tartej bułki) na arkusz kolorowego papieru pokryty klejem. Zadaniem dziecka / i dorosłego / jest zasypanie równomiernie całego arkusza tak, by kaszka przykleiła się do kleju;

- Tworzenie mozaik / dowolnych kompozycji z dużych kawałków papieru – można podać kawałki przygotowane wcześniej lub polecić wydzieranie kawałków z kolorowych gazet. Pracę dziecko może uzupełnić „tajemniczymi niespodziankami”, np. patyczkami, wstążeczkami, tasiemkami itp. podanymi przez rodzica;

- Tasowanie kart, rozkładanie talii, układanie budowli z kart;

- Zapoznawanie z kierunkami: prosto w lewo / prosto w prawo na podstawie zabaw, np. posuwanie pionków po szachownicy lub „sterowanie robotem” przy budowaniu budowli klockowych;

- Na stole rozkładamy pojedyncze strony gazety. Dziecko kładzie na gazecie obie dłonie i starając się poruszać tylko palcami próbuje zgniatać ją na kulkę;

- Ugniatanie i zapełnianie plasteliną powierzchni figur geometrycznych;

- Wałkowanie i nakładanie stworzonych wałeczków plasteliny na kontury rysunków;

- Wycinanie pasków papieru wzdłuż narysowanej linii;

- Cięcie bez narysowanej linii wzdłuż krawędzi;

- Odrysowywanie przez dziecko różnych przedmiotów o kształcie koła. Gdy są już przygotowane wzory różnej wielkości kółek przystępujemy do wycinania: cięcie po łuku, wycinanie po śladzie;

- Malowanie palcami obu rąk jednocześnie. Swobodne zamalowywanie kartki/ malowanie palcami linii pionowych;

- Zamalowywanie farbami (jednym kolorem) większych płaszczyzn np. aleja w parku, szeroka jezdnia (należy pilnować kierunku ruchów ręki: góra – dół, lewa – prawa);

- Łączenie wykropkowanych linii;

- Precyzyjne kolorowanie odcinków w prostokącie;

- Domalowywanie brakujących części – wykorzystanie formy zabawowej. Na przemian (dorosły – dziecko) rysują duże konturowe rysunki tak, by zawsze brakowało widocznego elementu;

- Układanie całości z części wg wzoru, np. puzzle;

Zanim dziecko zacznie pisać, musi zdobyć naprawdę wiele umiejętności. Ważna jest koordynacja całego ciała, precyzja ruchów oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. Ćwiczenia manualne oraz graficzne, które ułatwią dziecku w przyszłości proces nauki pisania, wykonujemy ze wszystkimi dziećmi – tymi, które rozwijają się w normie, a także tymi, które wykazują różnego rodzaju zaburzenia.

Bibliografia:

Aneta Domagała, Urszula Mirecka- „Grafomotoryka w diagnozie logopedycznej”

https://mojprzedszkolak.pl/

Aneta Domagała- „Symptomatologia zaburzeń grafomotoryki – uwarunkowania sytuacyjne, trudności w ocenie”